Radyoiyot tedavisi (atom tedavisi) hangi tiroit hastalıklarında uygulanır?
Radyoiyot tedavisi, aşağıdaki tiroit hastalıklarında uygulanır:
.Basedow-Graves hastalığında,
.Otonom çalışan toksik nodüllerde
.Toksik multinodüler guatrda
.Tiroit kanserlerinde
Geri Dön
Geri Dön
Radyoiyot nasıl bir maddedir, özellikleri nelerdir?
Radyoiyot, iyot atomunun radyoaktif şeklidir. Bu atom, diğer radyoaktif maddeler gibi devamlı surette parçalanarak çevreye radyasyon yayar. Parçalanması sırasında
. Beta ve
. Gamma ışınları ortaya çıkar.
Gamma ışınları uzak mesafelere kadar etkili olan ışınlardır. Bu ışınlardan yararlanılarak tiroit sintigrafisi çekilir.
Beta ışınlarından ise tedavide yararlanılır. Bu ışınların doku içindeki etkisi 1 mm kadardır.
Radyoiyodun yarı ömrü 8 gündür.
Geri Dön
Radyoiyot nasıl etki eder?
Radyoiyot, ağız yolu ile alındığında normal iyot gibi kısa sürede emilerek tiroit bezinde toplanır. Yaymış olduğu beta ışınları ile tiroit hücrelerinin bir kısmını ortadan kaldırarak hastalık sonucu artmış olan tiroit fonksiyonlarını azaltır veya tamamen ortadan kaldırır
Geri Dön
Radyoiyot vücuttan nasıl atılır?
Radyoiyodun
. büyük miktarı idrar ile,
. bir kısmı tükürükle,
. çok az bir kısmı ise ter ve dışkı ile vücuttan atılır.
Geri Dön
Radyoiyot tedavisi dünyada ve Türkiye'de ne zaman uygulanmaya başlandı?
"Radyoiyot tedavisi" halkımız arasında "atom tedavisi" olarak da bilinmektedir. Bu tedavi dünyada ilk kez 1942 yılında Amerika'da uygulandı. Türkiye'de ise ilk radyoiyot tedavisi Türkiye'deki Nükleer Tıbbın kurucusu da olan rahmetli Prof. Dr. Suphi Artunkal tarafından 1954 yılında Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'ne bağlı Haseki Tedavi Kliniği'nde uygulanmaya başlandı. Bu tarihlerden itibaren dünyada ve Türkiye'de milyonlarca hipertiroidi hastası bu tedavi yöntemi ile tedavi edildi ve edilmeye devam edilmektedir.
Geri Dön
Radyoiyot tedavisinin güvenilirliği nedir?
Atom sözcüğü ilk anda birçok hastada "kanser" sözcüğünü çağrıştırmakta ve bu tedavi şekline birçok hasta tereddütle yaklaşmaktadır. Halbuki verilen dozlar doktor tarafından belirlenen ve hastaya herhangi bir durumda zararı olmayan dozlardır. Bu tedavi yönteminin güvenililirliği birçok ilmi çalışma ile kanıtlanmıştır. Atom tedavisi 60 yıldan beri Amerika ve diğer Avrupa ülkelerinde, 50 yıldan beri ise Türkiye'de milyonlarca kişiye uygulanmıştır. Bu süre içinde radyoiyodun yan etkileri ve komplikasyonları ile ilgili birçok çalışma yapılmış ve bu çalışmaların sonucunda radyoiyodun kansere ve kısırlığa yol açmadığı gösterilmiştir. Sonuç olarak, hipertiroidide radyoiyot tedavisinin etkili, emin, en ucuz, ve en uygun tedavi şekli olduğu kanıtlanmıştır. Özellikle Amerika Birleşik Devletlerin'de hipertiroidi hastalarının 90'ında atom tedavisi tercih edilmektedir. Memleketimizde de son zamanlarda hipertiroidi tedavisinde en sık uygulanan tedavi yöntemini oluşturmaktadır. Bu konuda soru ve tereddütleri öncelikle tedaviyi uygulayan hekime veya bu konu ile ilgili Nükleer Tıp veya Endokrin hekimlerine sorulması gerekir. Konu ile ilgisi olmayan deneyimsiz kişilerin bu konudaki görüşlerine başvurulması bazen yanlış anlamalara neden olmakta ve hatta tedavinin geciktirilmesine veya maalesef gereksiz olarak iptaline neden olmaktadır. Radyoiyot tedavisi hakkında olumsuz görüş bildiren yakın dost veya bu konu ile uğraşmayan hekimlerden özellikle olumsuz görüşlerini destekleyen lieteratürleri size vermelerini söyleyiniz. Verememeleri durumunda kesinlikle görüşlerine uymayınız.
Geri Dön
Radyoiyot tedavisi hangi hastalıklarda uygulanır?
Radyoiyot tedavisi hipertiroidi ve tiroit kanserlerinin tedavisinde uygulanır. Hipertiroidi tedavisinde düşük doz (<30mCi), iyi diferansiye tiroit kanserlerinde (papiller ve folliküler) yüksek doz (>100mCi) radyoiyot verilir. Yüksek doz alan hastalar hastanede yatırılarak tedavi edilir. Hipertiroidili hastalar ise ayakta takip edilir.
Size "hipertiroidi" nedeni ile ayaktan radyoiyot (atom) tedavisi uygulanacaktır. Hipertiroidi hakkında yeterli bilgiye sahibi olmak istiyorsanız bu sitedeki bilgilerden yararlanabilirsiniz.
Geri Dön
Radyoiyot tedavisi hangi yaşta ve hangi durumlarda uygulanır?
. Radyoiyot hamile ve emzikli kadınlar dışında her iki cinste ve her yaşta uygulanabilir.
. Hamilelere zarar verdiğinde genç hanımlarda adet döneminden bir hafta sonra ve hamilelik durumunun kesin olarak belirlenmesinden sonra uygulanır.
Geri Dön
Radyoiyot tedavisinden önce neler yapılmalıdır?
1. İyot içeren yiyecek ve maddeler kullanılmamalı
Herhangi bir nedenle ağız, cilt veya damar yolu ile almış olduğunuz normal iyot radyoaktif iyodun tiroidinizde yeterli miktarda tutulmasını önleyerek tedavinizin başarısını azaltır. Bu nedenle aşağıda belirtilen iyot içeren madde ve yiyecekleri tedavi öncesi belirli bir süre kullanmamanız gerekir. Kısıtlamayı iyot tedavisinden 2 gün sonra kaldırabilirsiniz.
. İyotlu tuz
. İyotlu öksürük şurupları
. İyot içeren vitamin ve mineral ilaçları, hazır yiyecekler (cips gibi)
. Tentürdiyot
. Deniz ürünleri (balık, karides, vb.)
. Süt ve süt ürünleri (yoğurt, ayran, peynir...)
. Yumurta
. Pekmez
. Radyolojik çekimlerde kullanılan iyotlu kontrast maddeler
. Çikolata
. Soya yağı ve sosu
2. Radyoiyot uptake testi
Radyoiyot tedavisinde verilecek dozun hesaplanmasında kullanılan bir testtir. Bunun için 3 saat aç olmanız gerekiyor. Bu test için size bir bardak su içinde çok küçük miktardaki radyoiyot içirildikten 2 ve 24 saat sonra boyun bölgenizden özel bir uptake cihazı ile ölçüm yapılır.
Radyoiyot uptake ölçümü
3. İlaç tedavisi
Radyoiyot tedavisinden önce antitiroit ilaçlar (Propycil veya Thyromazol) doktorunuzun önerdiği sürede kesilir. Sadece beta blokerleri (Dideral, Beloc....) almaya devam edebilirsiniz. Gerektiği takdirde doktorunuz tedaviden 2 gün sonra antitiroit tedavisine bir müddet daha devam edebilir.
Geri Dön
Tedavi sırasında uygulanacak kurallar nelerdir?
. Radyoaktif iyot bir bardak su içerisinde sıvı şeklinde veya kapsül şeklinde uygulanır.
. Tedavi öncesi 3 saat aç olmanız gerekir.
. Radyoiyodu içtikten 2 saat sonra herşeyi yiyip içebilirsiniz.
. Bu süre içinde bulantı veya kusma olursa doktorunuza bildirmelisiniz.
. Radyoaktif iyodun büyük kısmı tiroid bezi tarafından tutulur.
. Genel olarak vücuttan idrar yolu ile, küçük bir kısmı ise tükürük, ter ve dışkı ile atılır.
. Yarılanma ömrü 8 gündür. Sekiz gün sonra verilen miktar yarıya düşer. Ancak vücuttaki yarılanması daha kısadır.
. Bayan hastaların tedavinin uygulanmasından önce hamile olmadıklarını kesin olarak belirlemeleri gerekir.
Geri Dön
Sıvı halinde verilen radyoiyot ile kapsül içinde verilen radyoiyot arasında fark var mıdır?
Her iki radyoiyot arasında etki ve fiat açısından hiçbir fark yoktur. Yani aynı miktardaki sıvı radyoiyot ile aynı miktardaki kapsül içindeki radyo iyot aynı etkiye sahiptir. Sıvı radyoiyodun avantajı, hastaya çok kısa zamanda istenildiği miktarda uygulanmasıdır. Kapsül için ise bir
hafta beklemek gerekiyor.
Geri Dön
Tedavi nasıl uygulanır?
. Doktorunuz, size daha önce miktarını belirlemiş olduğu radyoiyodu bir bardak su içerisinde veya kapsül şeklinde içirir.
. Radyoiyot renksiz, tatsız ve kokusuzdur.
. İçerken bir damla suyun bile yere dökülmemesine özen göstermelisiniz.
. Bulantı durumunda radyoiyodu içmeden önce veya radyoiyodu içtikten sonra kusma durumunda hekime haber vermelisiniz.
. Radyoiyodu içtikten 2 saat sonra herşey yiyebilir veya içebilirsiniz.
. Eğer doktorunuz Propycil veya Thyromazol vermiş ise radyoiyot tedavisinden 48 saat sonra almaya başlayınız.
. Radyoiyodu içtikten hemen sonra merkezden ayrılınız.
Geri Dön
Tedavi sonrası ilk hafta içinde nelere dikkat edilmelidir?
. Çevrenin ve diğer aile bireylerinin gereksiz yere radyasyona maruz kalmaması için aşağıdaki kurallara uymanız gerekir. Unutmayınız; radyasyon, mesafe uzadıkça ve süre kısaldıkça azalır, mesafe kısaldıkça ve süre uzadıkça çoğalır.
. Aile fertleri ve yakınınızda bulunan kişiler hem vücudunuzdaki radyoiyodun sebep olacağı dış ışınlamadan hem de idrar, ter, tükürük gibi vücut sıvılarınızla oluşabilecek bulaşmalardan radyasyon etkilerine maruz kalabilirler. Bu nedenle:
. Tedaviden sonra evinize taksi veya özel arabanız ile gidebilirsiniz. Ancak aracın arkasında ve sürücüden en uzak mesafede oturunuz. Aynı sürücü ile 2 saatten fazla yolculuk etmeyiniz.
. İlk hafta içinde toplu taşıma araçları ile yolculuk yapmak zorunda iseniz yolculuk süresi 2 saati aşmamalıdır. Bu durumda sürekli olarak aynı yolcunun yanında oturmayınız, belli süreler ile yer değiştiriniz. Eğer boş bir yer varsa diğer yolculardan en uzak yere oturunuz
. Radyoiyodu aldıktan 2 saat sonra ve bir hafta boyunca bol miktarda su veya meyve suyu içiniz ve sık sık tuvalete gidiniz. Bu şekilde radyoiyodun vücudunuzdan atılımı daha hızlı olur.
. Tedavi sonrası ilk hafta ayrı yatınız.
. Eşinizle aynı odada yatacaksanız aranızda 2 metre mesafe bırakınız.
. Bu zaman içinde öpüşmeyiniz.
. Çevrenizdekilerle uzun süre temas etmeyiniz.
. Evde ve iş çevrenizdeki kişilerden mümkün olduğunca uzak durunuz.
. Çevrenizdeki kişilerle aranızda en az bir metre mesafe bırakın ve bir saatten fazla kalmayınız. Daha uzun süre kalmanız gerektiğinde aranızda 2 metre mesafe bırakınız.
. Altmış yaşından büyük kimselerin radyasyondan etkilenme riski düşüktür. Bu yaştaki büyükler için korunma önlemi almanız gerekmez.
. Özellikle hamile kadınlara ve 10 yaşından küçük çocuklara yaklaşmayınız.
. Küçük çocuğunuz varsa ilk 2 gün kucağınıza almayınız.
. Küçük çocuğunuzla uzun süre olmamak şartı ile birlikte olabilirsiniz.
. Size verilen radyoaktif iyot anne sütüne geçtiğinden çocuğunuzu emzirmemelisiniz.
. Mümkünse başkalarının kullandığı tuvaleti kullanmayınız.
. Alaturka tuvalet kullanmayınız. İdrarınızı oturarak yapınız. Temizlenirken taharet musluğu ve tuvalet kağıdı kullanınız. Tuvalet kağıdını tuvalete atın ve tuvaleti her kullanışınızdan sonra sifonu 2 defa çekiniz.
. Tuvalete gittikten sonra ellerinizi sabunla ve bol su ile yıkayınız.
. Lavaboyu kullandıktan sonra iyice yıkayınız.
. İlk hafta çatal, bıçak, kaşık ve tabaklarınızı ayırın. Ayrı olarak bol su ile yıkayın veya atılabilir (kağıt veya plastik tabak-çatal vs...) malzemeler kullanınız.
. Ayrı yüz ve banyo havlusu kullanınız.
. Çarşaflarınızı ve iç çamaşırlarınızı diğer çamaşırlardan ayrı yıkayınız.
. Birkaç saatlik kısa süreli ziyaretçi kabul edebilirsiniz. Ziyaretçiler ile aranızda en az 2 metre mesafe bırakınız.
. Tedaviden sonra işe dönmek zorunda iseniz mesai arkadaşlarınızla uzun süre birlikte kalmayınız ve işvereninize durumunuz hakkında bilgi veriniz.
. Sinema, tiyatro, konser ve benzeri kalabalık yerlere bir hafta gitmeyiniz.
. Eğer acil tedavi gerektiren herhangi bir durum söz konusu olur ise sizinle ilgilenecek hekim ve personele yakın zamanda radyoiyot tedavisi gördüğünüzü bildiriniz.
. Doktorunuza tedaviden önce tüm şüphelerinizi giderecek şekilde soru sormaktan çekinmeyiniz.
. Tedavi sonrası iyotsuz diyete 2 gün daha devam ediniz.
. Radyoiyot tedavisinden 3 ay sonra çocuk yapabilirsiniz.
Geri Dön
Radyoiyot tedavisinin yan etkileri nelerdir?
. Önemli bir yan etkisi yoktur.
. Ancak ağır hipertiroidi durumunda nadir olarak tedaviden yaklaşık 1 hafta sonra depo halindeki hormonların kana karışması sonucu geçici olarak çarpıntı ve titreme olabilir.
. Tedavi sonrası ilk gün içinde mide şikayetleriniz olabilir (bulantı, kusma gibi).
. Tedavinin ilk haftasında boynun ön bölümünde geçici olarak ağrı, hassasiyet, boğaz ağrısı, yutma güçlüğü gibi şikayetler görülebilir.
. Radyoiyot kansere ve size verilen dozlarda kısırlığa yol açmaz.
Geri Dön
Radyoiyot tedavisinin kilo üzerine etkisi var mı?
Hastalarda hipertiroidi durumunda iken iştahla beraber metabolizma artışı görülür. Bu durumda yiyecek tüketimi metabolizma artışından fazla ise şişmanlama, tüketim azsa zayıflama görülür. Radyoiyot tedavisi sonrası, metabolizma normale döner ancak iştah artışı devam ederse kilo artışı olur. Her ikisi de normale dönerse hasta hastalığından önceki kilosuna döner. Daha önceden hangi durumun ortaya çıkacağı tespit edilemeyeceğinden kilo almamak için tedaviden sonra aşırı yiyecek tüketiminden kaçınılmalıdır.
Geri Dön
Radyoiyodun etki süresi nedir?
Her hastaya verilen doz miktarı tiroidin büyüklüğüne, nodüllü olup olmadığına ve uptake testine göre değişir. Bu nedenle radyoiyodun etki ve etki süresi hastadan hastaya farklılık arzeder. Genel olarak radyoiyot içildikten 3 ay sonra maksimum etkisini gösterir. Ancak bazı hastalarda etkisi 6 ay kadar devam edebilir. Bazı hastalarda ise etkisi az olur ve ikinci doz gerekebilir. Hatta nadir olarak bazı hastalarda 3. doza da gereksinim olabilir. İkinci veya 3. doza gereksinim gösteren hastalarda tedavinin uygulama zamanı ilk dozdan sonra 3-9 ay arasında değişmektedir.
Hastaların hipotiroidiye girme ihtimali göz önüne alınarak ilk 3 ay içerisinde hasta yakından takip edilir. İkinci ve üçüncü dozu alan hastalarda yine herhangi bir yan etki görülmez.
Geri Dön
Basedow-Graves göz hastalığının tedavisi nasıl yapılır?
Basedow-Graves göz hastalığının tedavisi, bu hususta tecrübesi olan göz hekimleri tarafından yapılır.
Daha önce de belirtildiği gibi göz hastalığının seyri hastadan hastaya değişir. Bunu daha önceden saptamak mümkün değildir. Göz hastalığının aktif fazı 18-24 ay sürebilir. Bu periyod içinde hastalığın bulgu ve semptomları önemli derecede değişim gösterir. Bu nedenle, bu periyot içinde herhangi bir müdahalenin hastaya yararı olmayacaktır. Ancak görme kaybı söz konusu olan ciddi göz hastalığında bütün tedavi olanakları kullanılır.
Aktif faz denilen enflamasyon fazında hastalara sadece semptomatik tedavi uygulanır. Hastaların öncelikle aşağıdaki önerilere uyması gerekir.
· Hasta sigara içmemelidir
· Dumanlı yerlerden kaçınmalıdır
· Güneş gözlüğü kullanmalıdır
· Uyurken gözlerini bezle kapatmalıdır
· Yüksek yastık kullanmalıdır
· Çift görmemek için bir gözünü kapatmalıdır
· Güneş ışınlarından sakınmalıdır
· Sentetik göz yaşı kullanmalıdır
· Lens kullanmamalıdır
· Diüretik alınarak göz kapaklarındaki şişkinlik önlenebilir.
Ciddi enflamasyon sırasında kortizon veya radyasyon tedavisi uygulanır. Çok ciddi durumlarda bu fazda cerrahi tedavi de uygulanabilir. Bu tedavi şekilleri ayrı ayrı veya birlikte kullanılabilir.
Göz enflamasyonu ortadan kalktıktan sonra göz kapağı çekilmesini, göz etrafındaki şişkinlikleri ve çift görmeyi tedavi etmek için cerrahi girişim uygulanır. Cerrahi girişimi, plastik cerrahlar ve göz hekimleri birlikte uygular.
Geri Dön
Toksik otonom fonksiyone eden tiroit nodülü ve toksik multinodüller guatr nasıl tedavi edilir?
Toksik otonom nodüller normalden fazla tiroit hormonu üreterek hipertiroidi meydana getirirler. Nodüller birden fazla ise buna toksik multinodüller guatr denir. Bu nodüllerin tedavisinde aşağıdaki yöntemlerden biri uygulanır:
· Cerrahi tedavi
· Radyoiyot tedavisi
· Antitiroit ilaç tedavisi
· Etanol enjeksiyonu
Bu hastalıklarda en sık kullanılan tedavi yöntemleri cerrahi ve radyoiyot tedavisidir. Cerrahi tedavide, tek nodül ise nodül çıkarılır, tiroidin diğer kısımlarına dokunulmaz. Ancak toksik multinodüller guatr mevcutsa, tiroidin tamamına yakını çıkarılır. Daha sonra hastaya T4 hormon tedavisi uygulanır.
Toksik nodül veya nodüller çok büyük değilse ve hastada baskı yapmıyorsa radyoiyot en iyi tedavi şeklidir. Radyoiyot sadece fonksiyone eden nodüller tarafından tutulduğundan normal tiroit dokusuna etkisi çok az olur. Bu nedenle, bu hastaların çok az bir kısmı radyoiyot tedavisinden sonra hipotiroidiye girer. Radyoiyot, hamilelikte ve emziren kadınlarda sakıncalıdır. Bu nedenle radyoiyot verilmezden önce hastaların gebelik testi ile hamile olup olmadıkları kanıtlanmalıdır.
Etanol enjeksiyonu, yeni bir tedavi yöntemidir. Bu tedavide, nodül içerisine haftada bir defa olmak üzere 5-6 kez etanol enjeksiyonu yapılır. Böylece nodül ortadan kaldırılmış olur. Çok nadir olarak enjeksiyon sırasında ağrı, geçici olarak ses değişikliği veya ateş gibi yan etkileri görülebilir.
Geri Dön
Diğer hipertiroidilerde tedavi nasıl olur?
En sık rastlanan hipertiroidi nedenleri
.Basedow-Graves hastalığı,
.toksik otonom çalışan tiroit nodülü ve
.toksik multinodüller guatrdır.
Bunların dışında çok nadir olarak hipofiz tümörleri, struma ovari, hidatiform mole, koriokarsionoma,hiperemesis gravidarum, fazla miktarda iyot veya tiroit hormonu alımı hipertiroidi nedeni olabilir. Bu durumlarda tedavi sebebe yönelik olarak yapılır. Mesela, hipofiz tümörlerinde cerrahi tedavi ile, fazla miktarda iyot ve tiroit hormonu alımlarında etkenin ortadan kaldırılması ile tedavi sağlanır.
Geri Dön
Çocuklarda hipertiroidi nasıl tedavi edilir?
Graves hastası olan annelerden plesanta yolu ile çocuklarına TSH reseptör antikorları (TRab) geçer ve yeni doğan çocuğun tiroidini uyararak neonatal hipertiroidiye neden olur. Neonatal hipertiroidi geçici bir hastalıktır . Çocuk anneden geçen TRab'ı metabolize ettikten sonra hastalık ortadan kalkar.
Çocuklardaki hipertiroidinin en sık nedeni Basedow-Graves hastalığıdır. Ergenlik çağı öncesi hipertiroidi oldukça nadirdir. Bu çağdaki çocuklarda hipertiroidinin tanı ve tedavisi ergenlik sonrasına nazaran daha zordur. Çocuklardaki büyüme ve gelişme iyice kontrol edilmelidir. Bunun için TSH ve tiroit hormon seviyelerini normal sınırlarda tutulması gerekir. Bu nedenle ilaç tedavisinde hastanın ilaçları daha sık aralıklarla ayarlanır.
Eskiden çocuklarda Basedow-Graves hastalığında Antitiroit tedavi tercih edilen bir yöntemdi. Radyoiyot kullanılmasında ise çekimserlik söz konusu idi. Ancak radyoiyot verilen çocuklarda yapılan birçok çalışmada bu maddenin
· kansere neden olmadığı,
· çocuk yapımın etkilemediği ve
· doğum bozukluklarına
neden olmadığı gösterildikten sonra radyoiyot tedavisi en sık tercih edilen yöntem olmuştur.
Basedow-Graves veya Hashimoto hastalığı olan anne ve babalar çocuklarında da aynı hastalıkların görülebileceğini düşünmeli ve çocuklarını herhangi bir kuşku durumunda muayene ettirmelidir.
|
Alıntı Yap
